Trzy projekty z udziałem zespołów z Wydziału Chemicznego Politechniki Wrocławskiej uzyskały finansowanie w ramach europejskiego konkursu Marie Skłodowska-Curie Actions „Doctoral Networks 2024”, organizowanego przez Komisję Europejską. Jesteśmy liderem grantu CHIRALNANOMAT oraz częścią projektów IGNITION i REMOD_HEALING o łącznej wartości 10,9 mln euro, z czego 1,05 mln euro trafi na PWr.
CHIRALNANOMAT to jedyny spośród 24 grantów z udziałem polskich instytucji naukowych – w tym również spoza środowiska akademickiego – który będzie koordynowany z Polski. Projekt prowadzi dr hab. inż. Joanna Olesiak-Bańska, prof. uczelni, a jego celem są badania nad rozwojem zaawansowanych nanocząstek wykorzystywanych m.in. w katalizie i technikach bioobrazowania.To ogromny sukces i prestiż na arenie międzynarodowej dla naszego wydziału i uczelni. Więcej na temat projektu CHIRALNANOMAT przeczytacie tutaj.
Choroba anty-IgLON5 – tajemnicze schorzenie neurologiczne
Projekt IGNIOTION, którego częścią jest zespół z Wydziału Chemicznego pod kierunkiem dr. hab. inż. Marcina Poręby, prof. uczelni oraz dr Natalii Małek-Chudzik, ma pomóc zrozumieć działanie choroby anty-IgLON5 oraz powiązań między zapaleniem układu nerwowego a neurodegeneracją. 
– Choroba anty-IgLON5 to wciąż słabo poznana jednostka chorobowa, w której układ odpornościowy atakuje białko IgLON5 obecne na powierzchni neuronów. Objawia się m.in. zaburzeniami snu, trudnościami z połykaniem, niekontrolowanymi ruchami czy problemami z pamięcią. Jej wyjątkowość polega na tym, że łączy cechy chorób autoimmunologicznych i neurodegeneracyjnych – podobnie jak Alzheimer czy Parkinson – tłumaczy dr Natalia Małek-Chudzik.
Zespół z Wydziału Chemicznego (W3) Politechniki Wrocławskiej, we współpracy z jednym z 13 doktorantów przyjętych do projektu, będzie prowadził badania dotyczące immunofenotypowania komórek krwi (PBMCs) pacjentów z chorobą anty-IgLON5, wykorzystując nowoczesną technologię CyTOF.
– Skoncentrujemy się na roli enzymów lizosomalnych, takich jak katepsyny i legumaina, w rozwoju patologii białka tau – jednego z charakterystycznych elementów choroby anty-IgLON5. Do tego celu wykorzystamy modele neuronów uzyskane z indukowanych pluripotencjalnych komórek macierzystych (iPSC) – wyjaśnia prof. Marcin Poręba.
W realizację projektu zaangażowanych jest łącznie dziesięć uczelni i instytucji badawczych z dziewięciu europejskich krajów oraz trzynaście przedsiębiorstw z branży biotechnologicznej. Konsorcjum koordynuje hiszpańska Fundació de Recerca Clínic Barcelona–Institut d’Investigacions Biomèdiques August Pi i Sunyer (IDIBAPS). Całkowity budżet projektu wynosi 3,8 miliona euro, z czego ponad 250 tysięcy euro przypadnie Politechnice Wrocławskiej.
Wsparcie w leczeniu trudno gojących się ran
W projekcie REMOD-HEALING 14 partnerów z Europy i Ameryki Łacińskiej, w tym 12 doktorantów podejmie się opracowania nowych strategii walki z trudno gojącymi się ranami – problemem, który dotyka nawet 6% dorosłej populacji na świecie i stanowi poważne wyzwanie dla systemów opieki zdrowotnej. Ze względu na starzejące się społeczeństwo oraz rosnącą liczbę przypadków chorób metabolicznych, skala tego zjawiska może jeszcze wzrosnąć. Obecnie dostępne terapie często okazują się niewystarczające, a skuteczna diagnostyka ran nadal pozostaje dużym wyzwaniem, co utrudnia wdrażanie bardziej efektywnych metod leczenia.
Badacze zamierzają podejść do tematu w sposób nowatorski, skupiając uwagę na badaniu macierzy zewnątrzkomórkowej (ECM) – złożonej sieci substancji otaczających komórki skóry. Zakładają, że modyfikacje zachodzące w ECM pod wpływem enzymów proteolitycznych (proteaz) mają decydujące znaczenie dla przebiegu procesu gojenia – mogą decydować o tym, czy rana goi się prawidłowo, czy też rozwijają się powikłania, takie jak przewlekłe owrzodzenia, martwica lub patologiczne blizny.
– W ramach zaplanowanych badań zajmiemy się analizą, modelowaniem oraz weryfikacją nieprawidłowych zmian w macierzy zewnątrzkomórkowej (ECM), które zachodzą pod wpływem enzymów proteolitycznych – zarówno tych produkowanych przez organizm, jak i pochodzących z zewnętrznych źródeł, takich jak jad węży czy bakterie obecne w zakażonych ranach – tłumaczy dr hab. inż. Paulina Kasperkiewicz-Wasilewska, prof. uczelni z Katedry Chemii Biologicznej i Bioobrazowania.
Celem projektu jest identyfikacja nowych biomarkerów oraz potencjalnych punktów terapeutycznych. Naukowcy planują również szczegółowo zbadać konkretne proteazy, ich naturalne inhibitory oraz substraty obecne w macierzy zewnątrzkomórkowej (ECM). Istotnym elementem projektu będzie także opracowanie specjalistycznych narzędzi chemicznych, które umożliwią precyzyjne badanie aktywności tych enzymów. Uzyskane wyniki mają posłużyć nie tylko do tworzenia skuteczniejszych metod diagnostycznych, ale także do rozwoju nowych leków wspomagających proces gojenia.
Naukowcy chcą również opracować nowe narzędzia chemiczne, które pozwolą na dokładne monitorowanie aktywności enzymów uczestniczących w gojeniu się ran. Zgromadzone dane posłużą zarówno do opracowania bardziej skutecznych metod diagnostycznych, jak i do identyfikacji celów terapeutycznych – co w przyszłości może przyczynić się do powstania nowych leków wspomagających procesy regeneracyjne skóry.
Liderem projektu jest francuskie Centre national de la recherche scientifique (CNRS), a całkowity budżet to 3,6 mln euro, z czego na PWr trafi ponad 250 tys. euro.
Konkurs Marie Skłodowska-Curie Actions „Doctoral Networks 2024” organizuje Komisja Europejska. Wspiera on szkolenie wysoko wykwalifikowanych doktorantów, rozwijając ich kreatywność, zwiększając zdolności innowacyjne i szanse na zatrudnienie w przyszłości. W tegorocznej edycji złożono 1 417 wniosków, z czego dofinansowanie – łącznie ponad 608 milionów euro – przyznano 149 projektom, które będą realizowane w 18 krajach. W ramach wszystkich projektów kształcić się będzie 1800 doktorantów.